Dedi ki: ‘Şu benden üstün kıldığına da bir bak!

قَالَ اَرَاَيْتَكَ هٰذَا الَّذ۪ي كَرَّمْتَ عَلَيَّۘ لَئِنْ اَخَّرْتَنِ اِلٰى يَوْمِ الْقِيٰمَةِ لَاَحْتَنِكَنَّ ذُرِّيَّتَهُٓ اِلَّا قَل۪يلًا ﴿٦٢﴾

62- “Dedi ki: ‘Şu benden üstün kıldığına da bir bak! Yemin ederim ki, eğer beni kıyamete kadar yaşatırsan, pek azı dışında, onun neslini kendime bağlayacağım!'”

Dedi ki İblis, şu benden üstün kıldığın, beni kendisine secde ile emrettiğin kimseyi; eğer kıyâmete kadar bana mühlet verirsen  yemin ederim ki Onun zürriyetinin çok azı müstesna hepsini kendime bağlayacak, hepsini yoldan saptıracağım. İblis, kendisi secde etmediği gibi, insanları da kendi küfrüne, kendi cehennemine çekeceğine dair yemin ediyor.

İnsanların ölüp de tekrar dirilecekleri güne kadar Allah’tan izin istiyor. Az bir kısmı hariç tüm kullarını saptıracağım diyor. Büyük bir iddiada bulunuyor. Allah’la savaşa çıkıyor. Ama bakın dikkat ederseniz hain açıkça Allah’la savaşacağını söyleyemiyor da Adem ve nesliyle savaşacağını söylüyor.

Azı müstesna pek çoğunu saptıracağım diyor ve gerçekten hain bu dediğini yerine getiriyor. Bakıyoruz insanların pek çoğu onun bu sözünü doğru çıkarıyorlar. İnsanların pek çoğu Rablerini unutup, Rablerinin kitabını ve elçisinin yolunu bırakıp şeytanın yoluna tabi oluyorlar.

     BASAİRUL KUR’AN

İblis, kendisine secde emredilen Âdem’in  “çamurdan yaratılmış” olmasına karşılık, kendisinin “ateşten” yaratılmış olmasını gerekçe göstererek kibirlenir ve kendisinin Âdem’den daha değerli olduğunu düşünür.

Ayetteki “Şu benden üstün kıldığına da bir bak!” ifadesi, İblis’in bu emre ve Allah’ın takdirine karşı çıkışını, isyanındaki şaşkınlık ve küçümsemeyi gösterir.

İblis, Allah’tan kıyamete kadar yaşama ve mühlet ister. Bu mühleti istemesinin temel nedeni, insanoğlunu saptırma planını gerçekleştirmektir.

“Yemin ederim ki, eğer beni kıyamete kadar yaşatırsan, pek azı dışında, onun neslini kendime bağlayacağım!” sözü, İblis’in insan nesline karşı duyduğu derin düşmanlığı ve onları yoldan çıkarma konusundaki kararlılığını ortaya koyar.

İblis, insanoğlunun “pek azı dışında” kalanını kendi kontrolüne alacağını iddia eder.

Mehmet Okuyan, bu ayet bağlamında, insanın özgür iradesine ve Şeytan’ın etkisine karşı koyabilme gücüne dikkat çeker. İblis’in bu iddiası, onun saptırma çabasının bir zorlama değil, bir vesvese ve davet olduğunu, sonuçta insanın tercihiyle gerçekleşeceğini belirtir.

Dolayısıyla, insanın görevi; o “pek az” zümreden olmak için imanını kuvvetlendirmek, salih ameller işlemek ve Şeytan’ın vesveselerine karşı uyanık olmaktır.

Bu ayet, temelde Şeytan’ın insana olan ezelî düşmanlığını ve insanın bu düşmana karşı mücadele etme zorunluluğunu net bir şekilde ortaya koyar.

MEHMET OKUYAN TEFSİRİ