Aort damarı yırtılması nasıl olur? Kalp kriziyle benzerlikleri var mı?
Kalp damar sorunlarının başında aort yırtılması geliyor. Kalp krizi ve aort damarında yırtılma gibi ciddi sağlık sorunları, benzer belirtiler göstermelerine rağmen farklı nedenlerle ortaya çıkıyor ve farklı tedavi yaklaşımları gerektiriyor. Her iki durum da hayatı tehdit eden acil tıbbi tablolar arasında yer alırken, doğru teşhis ve zamanında müdahale hayati önem taşıyor.
İKİ HAYATİ DURUM: AORT YIRTILMASI VE KALP KRİZİ
Aort damarının yırtılması, tıpta “aort diseksiyonu” olarak biliniyor ve kalbin ana atardamarı olan aortun iç katmanında oluşan bir yırtılmayla başlıyor. Bu yırtık, kanın damar duvarı katmanları arasında ilerlemesine neden olarak hayati risk yaratıyor. Kalp krizi ise kalp kasını besleyen koroner damarların tıkanması sonucu meydana geliyor. Tıkanan damar, kalp kasının oksijensiz kalmasına yol açarak kalp dokusuna zarar veriyor.
ERKEN MÜDAHALE HAYAT KURTARIYOR
Aort diseksiyonu, aort damarının iç duvarının yırtılması sonucu kanın damar duvarı katmanları arasında ilerlemesiyle oluşurken, kalp krizi kalbi besleyen damarların tıkanması sonucu meydana gelir. Her iki durumda da hastaların saniyeler, hatta dakikalar içinde tıbbi yardım alması hayati önem taşır. Bu nedenle, belirtilerin doğru tanınması ve hızlı müdahale, yaşamla ölüm arasındaki farkı belirleyebilir.
BELİRTİLER BENZER, AĞRI TİPİ AYIRT EDİCİ
Her iki rahatsızlık da göğüs ağrısıyla başlıyor ancak ağrının niteliği ayırt edici olabiliyor. Aort yırtılmasında ağrı aniden başlıyor, son derece şiddetli ve yırtıcı bir nitelikte hissediliyor. Çoğu zaman sırta, omuzlara veya karın bölgesine yayılabiliyor. Kalp krizinde ise ağrı daha çok baskı, sıkışma veya yanma hissi şeklinde olup, sol kola, çeneye ya da boyuna yayılabiliyor.
TANI SÜRECİ: FARKLI YÖNTEMLER KULLANILIYOR
Tanı konulmasında da farklı yöntemler kullanılıyor. Aort diseksiyonu BT anjiyografi, MR veya ekokardiyografi ile görüntülenirken, kalp krizi EKG, troponin testi ve koroner anjiyografi ile teşhis ediliyor. Tedavide ise aort yırtılmasında acil cerrahi müdahale gerekebiliyor. Kalp krizinde ise damardaki tıkanıklığın açılması için anjiyoplasti, stent veya by-pass gibi yöntemler uygulanıyor.
Her iki hastalığın da ölüm riski yüksek. Ancak aort diseksiyonunda, özellikle ilk saatlerde müdahale edilmezse ölüm oranı dramatik şekilde artabiliyor. Bu nedenle göğüs ağrısı yaşayan bireylerin vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna başvurması hayati önem taşıyor.
SPOR VE AORT SAĞLIĞI: RİSK VE ÖNLEMLER
Spor yapmak genel anlamda kalp-damar sağlığı için olumlu etkiler sağlasa da, bazı özel durumlarda risk oluşturabiliyor. Özellikle aort anevrizması gibi damarda zayıflık olan kişilerde, ağırlık kaldırma veya yoğun kardiyo egzersizleri sırasında kan basıncında ani yükselme görülmesi, aort yırtılması riskini artırabiliyor.
Marfan sendromu ya da ailesinde aort hastalığı öyküsü bulunan bireylerin, ağır sporlardan kaçınması ve spor programlarını hekim kontrolünde yürütmesi gerekiyor. Bu gruplar için hafif yürüyüş, yüzme, yoga gibi düşük tempolu egzersizler daha güvenli kabul ediliyor.
AORT AMELİYATI SONRASI SÜREÇ
Aort damarında yırtılma tespit edilen hastalara genellikle acil ameliyat uygulanıyor. Ameliyat sonrası birkaç gün yoğun bakım süreci yaşanıyor ve hastalar yakından izleniyor. Taburculuk sonrasında ise kan basıncını kontrol altında tutmak için düzenli ilaç kullanımı, yaşam tarzı değişiklikleri ve hekim kontrolleri öneriliyor. Sigaranın bırakılması, sağlıklı beslenme ve hafif egzersizlerle iyileşme süreci destekleniyor.
ÖNLEM MÜMKÜN: RİSKLER AZALTILABİLİR
Aort diseksiyonu tamamen önlenebilir olmasa da riskin azaltılması mümkün. Yüksek tansiyonun kontrol altına alınması, düzenli sağlık kontrolleri yapılması, sigara ve alkol kullanımının bırakılması bu açıdan önemli adımlar arasında yer alıyor. Özellikle ailesinde damar hastalıkları bulunan bireylerin belirli aralıklarla uzman değerlendirmesinden geçmeleri öneriliyor.
Göğüs ağrısı gibi belirtiler önemsenmediğinde sonuçlar ölümcül olabiliyor. Bu nedenle farkındalık ve erken müdahale, hem aort yırtılması hem de kalp krizi için hayat kurtarıcı rol oynuyor.
SIRRI SÜREYYA ÖNDER’İN YAŞADIĞI TABLO
DEM Parti İstanbul Milletvekili ve Meclis Başkanvekili Sırrı Süreyya Önder’in, dün gece aort damarının yırtılmasına bağlı olarak yaşadığı kalp rahatsızlığı sonucunda hayati riskinin halen devam etmesi bu rahatsızlığın ne denli riskli olabileceğini bir kez daha göstermiş oldu.